Zware overstromingen in Brazilië houden aan

In het nieuws zijn de laatste tijd veel onderwerpen die aandacht vragen. De Russische aanval op Oekraïne en de slepende oorlog die daarop volgde, de oorlog tussen Hamas en Israël en de polisering in het Westen die daarop volgde en natuurlijk het Eurovisie Songfestival. Hierdoor is er weinig aandacht voor de ramp die zich heeft voltrokken in de Zuidelijke deelstaat Rio Grande do Sul in Brazilië. Vooral het paard Caramelo dat omgeven door water op het dak stond, haalde het nieuws. Caramelo werd overigens gered.

Brazilië heeft al eerder te maken gehad met overstromingen als gevolg van hevige regenval. In de afgelopen jaren is de frequentie aanzienlijk toegenomen en Porto Alegre, de hoofdstad van de deelstaat Rio Grande do Sul, ervaart nu twee keer zoveel dagen met extreme regenval als in 1960. Zoals zoveel landen moet Brazilië leren zich aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering en er tegelijkertijd naar streven deze tot een minimum te beperken.

Het is niet de eerste keer dat Brazilië wordt getroffen door overstromingen door overvloedige regen. De laatste jaren neemt het erg toe. Het aantal dagen met extreme regenval in Porto Alegre, de hoofdstad van Rio Grande do Sul, is nu twee keer zoveel als in 1960. Wat het er niet beter op maakt, is dat het waterbeheer niet voldoende is meegegroeid met de veranderde omstandigheden. De huidige overstromingen hebben 143 mensen het leven gekost (13 mei), maar nog 125 mensen worden vermist en 806 mensen zijn gewond. Gevreesd wordt dus dat het aantal dodelijke slachtoffers nog zal toenemen. Het aantal mensen dat zijn huis heeft moeten verlaten is gestegen naar boven de 618.000. De marine heeft gestuurd om noodhulp te bieden en om water te zuiveren voor drinkwater. Vrijwel alle steden (90%) in de deelstaat zijn getroffen door de overstromingen. De federale regering stelt bijna € 9 miljard ter beschikking en in het hele land zijn inzamelingen van eten, drinken en kleding. Brazilië doet wat het kan.

De veranderingen in het klimaat zijn in Brazilië duidelijk merkbaar. De gevolgen van de klimaatverandering is iets waar we mee moeten leren leven (en natuurlijk zoveel mogelijk moeten beperken). Aanpassingen aan de gebouwde omgeving en goed waterbeheer zijn noodzakelijk om rampen van deze omvang in de toekomst te voorkomen.

In Nederland hebben we ervaring met overstromingen. In 1953 kwamen 1.836 mensen om het leven bij de Watersnoodramp. Dit leidde tot de Deltawerken, waardoor Zeeland en de Zuid-Hollandse eilanden nu veilig zijn voor overstromingen. Maar voordat aan deze werken kon worden begonnen, kwam er noodhulp. In Noorwegen waren in de oorlog veel huizen vernietigd en om die snel te kunnen herbouwen, waren daar prefab huizen ontwikkeld. De Noorse koning Haakon stelde 326 van deze huizen beschikbaar voor Nederland. Deze waren hard nodig, sommige van deze prefab huizen staan er nu nog steeds. De Scandinavische landen stuurden in totaal 800 huizen.

Rio Grande do Sul is een van de rijkste en meest productieve deelstaten van Brazilië. Het heeft een grote industriële sector, maar ook een bloeiende landbouwsector. Het is de grootste rijstproducent van het land en er wordt een prima wijn gemaakt. Het is ook het land van de gaúcho, de Braziliaanse versie van de Noord-Amerikaanse cowboy, maar (net als in de VS) veel van het land wordt nu gebruikt voor landbouw. In de staat wonen veel afstammelingen van Duitse migranten, wat goed te zien is aan de steden en in de lokale cultuur. Gisele Bündchen is zo’n nazaat van Duitse immigranten in Rio Grande do Sul. Deze migranten wonen sinds de oorlog al generaties in Brazilië. De napoleontische oorlog, niet de tweede wereldoorlog zoals veel Nederlanders zeggen als ze dit horen. Nederlanders kwamen zelf overigens wel naar Rio Grande do Sul en vestigden zich in en rond het stadje Não-Me-Toque. Deze vreemde naam betekent overigens, heel Nederlands, “raak me niet aan”. Gedeputeerde in het Federale parlement en leider van de liberale partij NOVO, Marcel van Hattem komt hier vandaan.